Gulden Feniks 2021 voor DRU Industriepark
De Renovatie Maastunnel in Rotterdam, het Fort van Hoofddorp en DRU Industriepark in Ulft zijn de winnaars van NRP Gulden Feniks 2021. Rijksbouwmeester Francesco Veenstra maakte dit samen met Bart Krol, voorzitter van NRP. NRP Gulden Feniks, de prijs voor inspirerende en vernieuwende renovatie- en transformatieprojecten, bewijst ook dit jaar weer dat vernieuwende, inspirerende projecten alleen mogelijk zijn door de samenwerking op te zoeken. DRU Industriepark, Ulft, werd winnaar in de categorie gebiedstransformatie. Hierover merkt de jury op: “Het is gelukt om het hele gebied en het ensemble bij elkaar te houden. Daarin ligt de sublimatie voor deze plek. DRU Industriepark is een pleidooi voor plekken die mensen kunnen verbinden, vindt de jury, en dat is nodig in Nederland. Dat was in Ulft in het begin misschien moeilijk, maar dat is het nu niet meer.”
Tussen 1997 en 2015 was ik als stedenbouwkundige verantwoordelijk voor de ontwikkelingsvisie, het stedenbouwkundig plan, supervisie architectuur, en de landschappelijke inrichting van het DRU Industriepark. Dit in nauwe samenwerking met Buro Ontwerp en Omgeving, Arnhem.
Tekst van de inzending Gulden Feniks 2021
Door de aanwezigheid van ijzerhoudende grond (oer) ontstond in de 18de eeuw in het gebied langs de rivier de Oude IJssel de bakermat van de Nederlandse ijzerindustrie. Hier in Ulft in de provincie Gelderland werden bijna 2,5 eeuw lang ijzerproducten als kachels, pannen en badkuipen geproduceerd voor miljoenen klanten wereldwijd. Dit roemruchte verleden heeft een indrukwekkend erfgoed nagelaten: een ensemble van zeven industriële rijksmonumenten. Vandaag de dag is dit DRU Industriepark een broedplaats voor cultuur en innovatie. Een plek waar mensen elkaar ontmoeten, inspireren, de mogelijkheden van nieuwe technologieën ontdekken en samen genieten van kunst en cultuur.
Het DRU Industriepark is een landelijk voorbeeld van succesvolle herbestemming van industrieel erfgoed. Mede daarom maakt het DRU Industriepark onderdeel uit van de ERIH (European Route of Industrial Heritage). De DRU in Ulft staat symbool voor de florerende maakindustrie in de Achterhoek. Lange tijd was de DRU de belangrijkste werkgever in de regio. Inmiddels is de industriële bedrijvigheid van het complex verdwenen en hebben de oude fabrieksgebouwen sinds 2009 volgtijdelijk een nieuw, tweede leven gekregen. Het meest recent is in 2020 het voormalig Loonbureau verbouwd tot bezoekerscentrum.
Het rijksmonument SSP hal op het park is het enige monument zonder een duurzame permanente functie en exploitatie. De hal wordt incidenteel ingezet voor middelgrote publieksevenementen. De afgelopen jaren is gezocht naar de meest geschikte functie voor dit 5500 m2 omvangrijke rijksmonument. Momenteel wordt hiertoe gewerkt aan een aansprekend ontwerp waarbij de hal naast evenementenhal ook middels flexibele inrichting geschikt wordt gemaakt voor exposities. Daarnaast wordt door op- of aanbouw een hotel aan het complex toegevoegd, waarbij de Achterhoek-brede aanpak van circulair bouwen wordt voorgestaan. Met deze ambities streeft het DRU Industriepark naar een langdurige duurzame exploitatie van het totale complex en daarmee een plek in het rijtje Van Nellefabriek, Verkadefabriek en Westergasfabriek.
Het oordeel van de Jury
De nalatenschap van de DRU fabriek, indertijd een icoon van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, bestaat feitelijk uit niet meer dan een aantal gebouwen. De initiatiefnemers van het nieuwe industriepark – professionele ontwikkelaars én enthousiaste vrijwilligers – hebben iets tot stand gebracht met aantrekkingskracht op het hele gebied. De plek is geactiveerd, er is veel geprogrammeerd, er komen bezoekers uit Nederland en Duitsland en jonge mensen willen eromheen wonen. De ambities voor de toekomst zijn gericht op de rijkdom van het schitterende omringende landschap.
De manier waarop de initiatiefnemers erin zijn geslaagd om het terrein heel langzaam te ontwikkelen zonder te weten waar zij zullen uitkomen, getuigt van een intrigerende Oost-Nederlandse aanpak. Niet minder fascinerend is hoe men de creatieve economie als katalysator heeft weten aan te spreken voor een gebied waar heel weinig haalbaar is. Daarbij is geest van de fabriek die in de gemeenschap leeft, aangegrepen om tot iets nieuws te komen. Bijzondere getuige daarvan is het fotoproject van oud-werknemers, waarvoor nog steeds aanvragen worden ontvangen om portretfoto’s van familieleden toe te voegen.
Er is enorme waardering voor hetgeen is gerealiseerd en de jury ziet door de jaren heen alleen vooruitgang. De meeste gebouwen hebben een solide exploitatie en ook de GREX is redelijk op orde. Voor de laatste leegstaande hal wordt gezocht naar functies met dekkende exploitatie. De jury hoopt van harte dat hierbij geen concessies worden gedaan aan de ambities voor het hele terrein. Het is gelukt om het hele gebied en het ensemble bij elkaar te houden. Daarin ligt de sublimatie voor deze plek. DRU is een pleidooi voor plekken die mensen kunnen verbinden, vindt de jury, en dat is nodig in Nederland. Dat was in Ulft in het begin misschien moeilijk, maar dat is het nu niet meer.
Download het NPR Gulden Feniks juryrapport hier: NRPGF_Juryrapport_2021-DRU
